Γκρέγκορι Σανταράμ,
Συγγραφέας : Ντέιβιντ Ρόμπερτς, σελίδες 973 (πυκνογραμμένες!)
Μετάφραση : Ευαγγελία Μούμα,
Θεώρηση μετάφρασης : Βασίλης Καραγιώργος,
Εκδόσεις ΔΙΗΓΗΣΗ.
Αθήνα 2007
Το Γκρέκορι Σανταράμ, είναι όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, ένα "ημιαυτογραφικό μυθιστόρημα" . Ο συγγραφέας, Γκρέγκορι Ντέιβιντ Ρόμπερτς, Αυστραλός στη καταγωγή (γεννήθηκε στη Μελβουρνη, ερευνητής φιλοσοφίας, εξαιρετικός πολιτικός ακτιβιστής στο Πανεπσιστήμιο της Μελβούρνης), μετά από το χωρισμό από την γυναίκα του και την αδυναμία επαφής με τη κόρη του, εθίζεται στην ηρωίνη και μπλέκεται με το έγκλημα. Συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε φυλάκιση 19 ετών, σε φυλακές υψίστης ασφαλείας (φυλακές Πέντριτζ), μετά από σειρά εγκληματικών πράξεων, κυρίως ληστειών τραπεζών. Μη αντέχοντας τη φυλακή, καταφέρνει να αποδράσει και να καταφύγει στην Ινδία και συγκεκριμένα στη Βομβάη. Εκεί στρατολογήθηκε, με γοητευτικό τρόπο στη μαφία μιας περιοχής της πόλης. Στη Βομβάη, κι όπως φαίνεται σε όλες τις μεγάλες πόλεις του κόσμου, δρουν και ελέγχουν όλες τις δραστηριότητες της ζωής (οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής) συμμορίες μαφίας, που η κάθε μια έχει υπό τον έλεγχο της μια περιοχή της πόλης. Σε μια τέτοια συμμορία κατατάγεται κι ο Γκρέγκορι, που έφτασε στη Βομβάη με ψεύτικο διαβατήριο υπό το όνομα
Λίντσεϊ. Εκεί όμως αποκτά το όνομα Σανταράμ, που σημαίνει άνθρωπος της ειρήνης του Θεού.
Ο αρχηγός της μαφίας όπου ανήκει ο Σανταράμ (Αφγανικής καταγωγής), είναι ένας σοφός ήρεμος δάσκαλος, που φιλοσοφεί και γοητεύει αφάνταστα τον Σανταράμ, που τον βλέπει και τον αγαπά σαν πατέρα του. Στις διάφορες συζητήσεις τους, αναφέρει πως πολλές φορές "κάνουμε λάθος πράξεις για το σωστό λόγο" κάτι ανάλογο του "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα". Οι δραστηριότητες της μαφίας? πλαστά : διαβατήρια, ταυτότητες, πιστποιητικά, αγορά μαύρου χρήματος, ανταλλαγή συναλλάγματος στη μαύρη αγορά, λαδώματα αστυνομίας, αλλά και πολιτικών κ. άλλα πολλά. Η συμμορία που ανήκει ο Σανταράμ, δεν ασχολείται με διακίνηση ηρωίνης, ούτε με υλικό πορνογραφικό, διότι δεν το επιτρέπει ο αρχηγός.
Για ένα μεγάλο χρονικό διἀστημα ο Σανταράμ, ζει σε μια παραγκούπολη, όπου λόγω κάποιων γνώσεων πρώτων βοηθειών, γίνεται ο γιατρός των κατοίκων της και σχεδόν θεοποειίται. Είναι αδύνατον κανείς να φανταστεί τί είναι μια παραγκούπολη και πώς είναι η ζωή σ αυτήν, αν δεν διαβάσει τις ζωντανές περιγραφές του Γκρέγκορι! Π.χ. για τουαλέτες έχουν τη θάλασσα και όποιος πάει στη τουαλέτα....είναι ...και θέαμα! Το τί συμβαίνει στη περίπτωση που η χολέρα ενέσκυψε, ούτε η πιο ζωηρή φαντασία δεν μπορεί να το συλλάβει. Σε αυτές τις συνθήκες της πραγματικής φτώχιας, παρ'όλα αυτά, υπάρχει τάξη και οργάνωση, φιλίες δυνατές και ανθρωπιά κλπ κλπ.
Επίσης ο ήρωας μας έζησε για μεγάλο διάστημα και σε τρομερές ινδικές φυλακές, σε απάνθρωπες συνθήκες που πολύ δύσκολα κατορθώνει κανείς να επιβιώσει!
Συγκρούσεις ατομικές αλλά και ανάμεσα σε συμμορίες, ξυλοδαρμοί και φόνοι, έρωτες δυνατοί, έχθρες αλλά και δυνατές φιλίες, φιλοσοφικές συζητήσεις...υπαρξιακού περιεχομένου, κλπ κλπ..... όλα υπάρχουν μέσα στο βιβλίο αυτό.....
Τα ονόματα που αναφέρονται στο βιβλίο είναι πολλά, και λαμβάνοντας υπόψη πως πολλοί ήρωες αναφέρονται με πάνω από ένα όνομα ο καθένας, αλλά και το ότι άλλα είναι ινδικά, άλλα περσικά, άλλα αφγανικά και άλλα ... πάσης φύσεως (πολυεθνική - πολυπολτισμική πόλη η Βομβάη, αλλά και τα μέλη των συμμοριών της....!), θα βοηθούσε αν ο συγγραφέας μας παρείχε και μια κατάταση - κατάλογο με τους ήρωες και το ρόλο τους (όπως ακριβώς σε ένα πρόγραμμα θεατρικού έργου). Μερικά (ελάχιστα) από τα ονόματα : Χαντερμπάϊ (ο αρχηγός), Μπραμπάκερ (ξεναγός του Γκρέγκορι στην αρχή, φίλος μετά), Αμπτουλάχ (στενός φίλος), Κάρλα (μεγάλος του έρωτας), Κασίμ Αλί Χοσεϊν (γιατρός), Ντιντιέ (Γάλλος ομοφιλόφυλος), Τζιτέντρα, Ραντά, Λετίσια, Τζέσεφ, Φαρίντ και πλήθος άλλα (ων ουκ έστι αριθμός...!)
Μέρος σημαντικό της ιστορίας περιλαμβάνει και συμμετοχή στο πόλεμο του Αφγανιστάν, όπου ο Γκρέγκορι ακολουθεί τον Χαντερμπάϊ, με λεπτομερείς και εκεί περιγραφές των συνθηκών και των καταστάσεων!
Θεωρώ απαραίτητο παραθέσω μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο, που μου άρεσαν ή με εντυπωσίασαν, είτε ως περιγραφή είτε ως θέση - άποψη - σκέψη :
".....Μπορείς να δοκιμάσεις την τιμιότητα και την πίστη. Αλλά δεν υπάρχει δοκιμασία για την αγάπη. Η αγάπη διαρεκεί για πάντα, ακόμα κι αν τελικά μισήσουμε αυτόν που αγαπάμε. Η αγάπη διαρκεί για πάντα, γιατί γεννιέται στο μέρος του εαυτού μας που δεν πεθαίνει...".
".... Αν αποδεικνύεις σε κάποιον πόσο μάταιη είναι η ελπίδα του, σκοτώνεις το φωτεινό και γεμάτο εμπιστοσύνη κομμάτι μέσα του που αναζητά την αγάπη....."
"....Τα δάκρυα ξεκινούν από την καρδιά, αλλά μερικοί από μας απαρνούμαστε τόσο συχνά την ύπαρξη της και για τόσο πολύ χρόνο, που όταν η καρδιά καταφέρνει να μας μιλήσει, είναι σαν να έχει υποστεί τον πόνο και τη θλίψη όχι μιας, αλλά εκατό τυρρανικών τιμωριών. Ξέρουμε ότι το κλάμα είναι καλό και φυσικό. Ξέρουμε ότι το κλάμα δεν σημαίνει αδυναμία, αλλά είναι ένα είδος δύναμης. Κι όμως, το κλάμα ξεριζώνει μία μία τις ρίζες που είναι μπλεγμένες μέσα στη γη, και στο τέλος πέφουμε ανήμποροι σαν ξεριζωμένοι δέντρα....."
".....η μοίρα δίνει σ'όλους μας τρεις δασκάλους, τρεις φίλους, τρεις εχθρους και τρεις μεγάλες αγάπες στη ζωή μας. Αλλά αυτοί οι δώδεκα φορούν πάντα μάσκα, και δεν ξέρουμε ποτέ ποιος είναι ποιος, αν δεν τους αγαπήσουμε, δεν τους εγκαταλείψουμε ή δεν τους πολεμήσουμε...."
"....Σ' αγάπησα από το πρώτο δευτερόλεπτο που σε είδα. Νομίζω ότι σ'αγαπώ από τότε που υπάρχει η αγάπη στον κόσμο. Αγαπώ τη φωνή σου. Αγαπώ το πρόσωπο σου. Αγαπώ τα χέρια σου. Αγαπώ καθετί που κάνεις, κι αγαπώ τον τρόπο που κάνεις το καθετί. Είναι όλα μαγικά όταν με αγγίζεις. αγαπώ τον τρόπο που σκέφτεσαι και τα πράγματα που λες, Και παρόλο που όλα είναι αληθινά, δεν τα καταλαβάινω, και δεν μπορώ να τα εξηγήσω... Απλώς σε αγαπώ μ΄ όλη μου τη καρδιά. Κάνεις αυτό που πρέπει να κάνει ο Θεός, μου δίνεις ένα λόγο να ζήσω. Μου δίνεις ένα λόγο να αγαπώ το κόσμο.."
" .... Το παρελθόν αντανακλάται αιώνια ανάμεσα σε δυο καθρέφτες, τον φωτεινό καθρέφτη των λόγων και των έργων, και τον σκοτεινό, που είναι γεμάτος με όλα τα πράγματα που δεν είπαμε και δεν κάναμε...."
"... .Οτιδήποτε περιέρχεται στην αντίληψη μας, με την αφή, τη γεύση, την όραση, ακόμη και τη σκέψη, έχει μια κάποια επίδραση πάνω μας. Μερικά πράγματα, όπως ο μακρινός ήχος από το καλάηδισμα ενός πουλιού που πετάει έξω από το σπίτι σου τοβράδυ ή ένα λουλούδι που το βλέπεις με την άκρη του ματιού, έχουν απειροστή επίδραση που δεν μπορείς να τη διακρίνεις. Μερικά πράγματα, όπως ο θρίαμβος ή κάποια θλίψη που σου ραγίζει τη καρδιά, και μερικές εικόνες, μπαίνουν στην πινακοθήκη και αλλάζουν τη ζωή σου για πάντα. "
"......Δεν πίστευα ποτέ στον κεραυνοβόλο έρωτα, μέχρι που με κτύπησε. Κι όταν συνέβη, είχα την αίσθηση ότι κάθε κύτταρο στο κορμί μου είχε κατά κάποιο τρόπο μεταλλαχθεί : σαν να είχα φορτιστεί με φως και θερμότητα. Μόνο που την είδα άλλαξα για πάντα. Από τότε, η αγάπη που άνθισε στη καρδιά μου έμοιαζε να σέρνει την υπόλοιπη ζωή μου πίσω της. Άκουγα τη φωνή της σε κάθε όμορφο ήχο που έφερνε γύρω μου ο άνεμος. Έβλεπα το πρόσωπο της σε λαμπερές αναλαμπές της μνήμης, καθημερινά. Μερικές φορές, όταν την σκεφτόμουν, η λαχτάρα να την αγγίξω, να τη φιλήσω και να μυρίσω για ένα λεπτό το άρωμα της στα μαλλιά της ....συνέθλιβε τον αέρα στους πνεύμονες μου....."
"....Οι πραγματικά κακοί άνθρωποι δεν είναι πάνω από ένα εκατομμύριο σ´ όλο το κόσμο. Οι πολύ πλούσιοι και οι πολύ ισχυροί, που οι αποφάσεις τους βαρύνουν πραγματικά, είναι ένα εκατομμύριο το πολύ στον αριθμό. Οι ανόητοι, που αριθμούν δέκα εκατομμύρια, είναι οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί που φροντίζουν να τηρείται ο νόμος των κακών. Είναι οι μόνιμοι στρατού δώδεκα σημαντικών χωρών, και οι αστυνομικές δυνάμεις αυτών και είκοσι άλλων. Συνολικά, είναι μόνο δέκα εκατομμύρια αυτοί που έχουν κάποια πραγματική δύναμη ή σπουδαιότητα. Είναι συχνά γενναίοι , δεν αμφιβάλλω , αλλά είναι ανόητοι , επίσης, γιατί δίνουν τη ζωή τους για κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν το κορμί και το αίμα τους σαν απλά πιόνια σε μια παρτίδα σκακιού. Αργά ή γρήγορα , οι εν λόγω κυβερνήσεις τους προδίδουν , τους απογοητεύουν ή τους εγκαταλείπουν. Είναι αισχρό, αλλά τα έθνη ξεχνούν πολύ γρήγορα τους ήρωες των πολέμων τους"....." Μετά είναι τα εκατό εκατομμύρια δειλών ...είναι οι γραφειοκράτες, οι γραφιάδες και μεροκαματιάρηδες, που επιτρέπουν στους κακούς να κυβερνούν κάνοντας τα στραβά μάτια. Είναι οι επικεφαλής του δείνα τμήματος, οι γραμματείς της τάδε επιτροπής, και ο πρόεδρος της τάδε ένωσης. Είναι διευθυντές, αξιωματούχοι, δήμαρχοι και δικαστικοί. Δικαιολογούν πάντα τον εαυτό τους λέγοντας ότι απλώς υπακούουν σε διαταγές ή ότι απλώς κάνουν τη δουλειά τους, ότι δεν έχουν προσωπικό συμφέρον, κι ότι αν δεν το κάνουν αυτοί, θα το κάνει σίγουρα κάποιος άλλος. Είναι τα εκατό εκατομμύρια δειλών που ξέρουν τί συμβαίνει, αλλά σιωπούν, ενώ υπογράφουν το χαρτί που στήνει κάποιον στο εκτελεστικό απόσπασμα, ή καταδικάζει ένα εκατομμύριο ανθρώπους στον αργό θάνατο από πείνα ".....
Ελπίσω να μπόρεσα να δώσω ένα....άρωμα από το βιβλίο... Μου άρεσε πάντως και δεν μετάνοιωσα που αποφάσια να το διαβάσω, παρά το μέγεθος του ....
